caves in India

Posts

दक्षिणेतील बौद्ध धर्म.कल्याण ते पैठण या प्राचीन व्यापारी मार्गाचा मी नेहमी उल्लेख करत असतो.नालासोपाऱ्या पासुन सुरु होणार हा दोन हजार वर्षांपूर्वीचा मार्ग आपल्या नाणेघाट-जुन्नर येथून पैठणला जातो पुढे तो दक्षिणेत कसा जातो व या दक्षिण भागात बौद्ध धर्म कशा प्रकारे प्रस्थापित झालेला होता.येथील बौद्ध मठ,स्तुप,शिल्पपट कोणत्या प्रकारचे होते हे आपण या पुढे पाहणार आहोत.दक्षिणापथा वरील बौद्ध धर्म.

१)रामग्राम स्तुप धुलिकट्टा स्तूप,करीमनगर जिल्हा, तेलंगणा. सातवाहन साम्राज्य,इसविसन पुर्व पहिले शतक. धुलिकट्टा स्तूपातील या पॅनेलमध्ये दोन उपासक धर्मचक्राची पूजा करताना दिसत आहेत.ते धर्मचक्र एका स्तंभावर आरोहित, हे दृश्य बुद्धाच्या भौतिक अवशेषांच्या (शरिराधातु) आठव्या भागाचे पूजन म्हणून देखील पाहता येईल. बुद्धाच्या महापरीनिर्वाणा नंतर लगेचच अस्थी धातूंच्या अवशेषांचे आठ भागात विभाजन करण्यात आलेले होते. हा भाग रामग्राम स्तूपामध्ये सुरक्षित ठेवण्यात आलेला होता. महापरिनिर्वाण-सूत्रानुसार संबंधित आख्यायिका सांगते की, नदीकाठच्या जवळ बांधलेला स्तूप नदीला आलेल्या पुरामुळे वाहून गेला, तेव्हा ते अवशेष तेथे राहणाऱ्या नागांच्या ताब्यात आले. त्यांनी अवशेषाचा योग्य सन्मान केला आणि तो सम्राट अशोकाला आत्मसमर्पण करण्यास नकार दिला. ही कथा आंध्रदेशाच्या सुरुवातीच्या शिल्पकलेत मोठ्या प्रमाणावर चित्रित केली गेली आहे आणि अशोकवदनामध्ये, अशोकाच्या चरित्रात दुस-या शतकात लिहिलेली आहे. श्रीलंकेच्या राजाच्या वतीने हे अवशेष नागांकडून चोरले गेले आणि अनुराधापुरा येथील रुवानवली स्तूपामध्ये विशिष्टपणे

शिवनेरी लेणी

शिवनेरी किल्ल्यावरील अपरिचित लेणी छत्रपती शिवाजी महाराजांचे जन्मस्थान असलेला शिवनेरी किल्ला आपल्या सर्वांच्याच परिचयाचा आहे. याच शिवनेरी किल्ल्यावर जुन्नर तालुक्यातील सर्वात जास्त लेणी असल्याचे मी तुम्हाला सांगितल्यास तुमचा विश्वास बसणार नाही.परंतु मित्रांनो हे खरे आहे या किल्ल्यावर अंदाजे ८० लेणी असुन त्या सर्व बौद्ध लेण्या आहेत. त्यापैकीच काही अपरिचित लेण्यांची माहिती मी तुम्हाला आज येथे देणार आहे. कुतूहलाची बाब म्हणजे ब्रिटिश व दक्षिणेतील एक प्रसिद्ध पुरातत्वज्ञ यांनी या लेण्यांचा ज्यावेळेस सर्वे केला असेल त्यानंतर याठिकाणी कोणीही पाय ठेवला नसेल अपवाद काही अभ्यासक असतीलही. या लेण्या आहेत किल्ल्याच्या दक्षिण दिशेला. काही लेण्या किल्ल्याच्या पायथ्यापासून अगदी जवळ असूनही झाडी जास्त असल्याने समजुन येत नाहीत. सध्या जंगलात पानगळ सुरु असल्याने जमिनीवर पानांचा खच पसरलेला असतो, आकाशात सुर्य तळपत असतो आणि मी लेण्यांकडे जाण्यासाठी त्यातुन मार्ग काढत असतो. वाटेत काटेसावर फुललेला दिसल्यावर मनात येत यशाचा मार्ग हा काटेरी असतो कारण या

Junnar Tourism

https://youtu.be/GYxG1RScdqI

शिवनेरी बुद्ध लेणी

शिवनेरी किल्ल्यावरील बुद्ध लेणी छत्रपति शिवाजी महाराजांचे जन्मस्थान असलेला जुन्नरचा शिवनेरी किल्ला हा सर्वांच्या परिचयाचा. पण याच शिवनेरी किल्ल्यावर ६० बुद्ध लेणी आहेत.भारतातील सर्वात जास्त लेणी या महाराष्ट्रात आहेत,महाराष्ट्रातील सर्वात जास्त लेणी या एकट्या जुन्नर तालुक्या मधे आहेत आणि शिवनेरी किल्ल्यावर जुन्नर तालुक्यातील सर्वात जास्त लेणी आपल्याला पहायला मिळतात. आज आपण शिवनेरी किल्ल्याच्या पुर्वे कडील बाजुच्या साखळ दंडाच्या जवळच्या लेणीची माहिती घेणार आहोत. महाराष्ट्रातुन शिवनेरी किल्ला पाहण्यासाठी लाखो पर्यटक येत असतात परंतु खुप कमी असे पर्यटक आहेत की जे साखळदंड़ाच्या मार्गाने किल्ल्यावर जातात.लेणी वर जाण्यासाठी खाली साखळदंड ज्या मार्गाने आहे त्या मार्गावर दिशा दर्शक बाण दाखवले आहेत.साधारणता १ तासाची चढाई केल्यावर आपण साखळदंड आहे त्याठीकाणी येउन पोहचतो. त्या इथे एक मोठा लेणी समुह आपल्याला पहायला मिळतो. शिवनेरी गडावर वरती ज्या मोठ्या प्रमाणात पाण्याच्या टाक्या कोरलेल्या दिसतात त्याच प्रमाने या लेणीच्या समोरच पाण्याची टाकी आहे.उन्हाळ्यात सुद्धा या टाक्यां मधे मुबलक प्रमाणात पाणी

Lenyadri Buddhist Caves

Junnar taluka is almost surrounded from all sides at the Sahyadri mountain rangani and the mountain ranges of the very paripakva and strengthen agnijnya kings of rock ruled, traders, worshipers of pleasure for most of hotyabauddha bhikkhum carved many caves for Buddhist bhikkhum, Chaitya, for prayer, home care for the Dharne The construction of the zoology was made in these transactions. The Carney group of Junnar taluka is the largest of all the countries in the Shalgroups and there are around 450 people. Almost all the Buddhist caves are from Hinayana (Theravada) tradition. Ahanyaan worshiped the Buddha symbols, Buddhism symbolizes Siripura, Bodhrikhana, and Stupa. Later, after the formation of Buddha in the time of Emperor Kanishka, Mahayana Buddhist saints performed the Buddha statue Starting the Colonel. The reconciliation of Hinayana and Mahayana people can be seen from the Buddha statue that has been carved in the stupa. In the stupas, the Buddha statue can be seen in the lane

Lenyadri Buddhist Caves Junnar

शिवनेरी किल्ल्या जवळ असलेली लेन्याद्रि बुद्ध लेणी,जुन्नर. जुन्नर तालुका जवळपास सर्व बाजूंनी सह्याद्रीच्या डोंगर रांगानी वेढलेला आहे व याच डोंगर रांगांच्या अतिशय परीपक्व व मजबुत अग्निज्न्य खडकात सातवाहन राजे, व्यापारी,उपासक यांनी बौद्ध भिक्खुं साठी अनेक लेणी कोरलेल्या होत्या.बौद्ध भीक्खुं च्या निवासा साठी विहारे, प्रार्थने साठी चैत्य गृह, ध्यान धारणे साठी शुन्यागार यांची निर्मिती या लेन्यां मधे केलि गेली. संपूर्ण देशांत शैलगृहांमध्ये जुन्नर तालुक्यातील लेणी समुह सर्वात मोठा असून येथील शैलगृहांची संख्या जवळपास 450 इतकी आहे. येथील जवळपास सर्व बौद्ध लेणी हीनयान(थेरवाद)परंपरेतील आहेत.हीनयान हा पंथ बुद्ध प्रतीकांची पुजा करत असत, सिरिपाद सरोरुहे,बोधिवृक्ष,स्तुप ही बुद्ध प्रतिके होत.पुढे सम्राट कनिष्का च्या काळात बुद्ध मुर्ति निर्माण झाल्या नंतर महायान बौद्ध पंथिय लोकांनी लेन्यां मधे बुद्ध मुर्ति कोरन्यास सुरुवात केली. हिनयान आणि महायान लोकांचा मिलाप आपल्याला पुढे स्तुपां मधे कोरलेल्या बुद्ध मुर्ति वरुन लक्षात येतो. स्तुपां मधे बुद्ध मुर्ति आपणास कान्हेरी,वेरुळ,अजंठा या सारख्या लेन्यां मधे